6 Kỹ Năng Tài Chính “Cơ Bản” Mà Mọi Nhà Quản Lý Nên Có

Disclaimer: Bài viết này được CASK dịch và biên soạn lại từ nguồn gốc của Harvard Business School. Mọi nội dung, số liệu và quan điểm thuộc về Harvard Business School. CASK chỉ cung cấp bản dịch để tham khảo và không chịu trách nhiệm về tính chính xác hay đầy đủ của nội dung gốc.

Là một nhà quản lý, mọi quyết định bạn đưa ra đều có tác động tài chính đến tổ chức của mình. Tài chính là ngôn ngữ chung của kinh doanh. Khi bạn phát triển các kỹ năng tài chính cơ bản, bạn không chỉ hiểu được cách hành động của mình ảnh hưởng đến tài chính của công ty, mà còn có thể đại diện cho bản thân và đội nhóm trong các cuộc thảo luận tài chính cấp công ty.

Dưới đây là sáu kỹ năng tài chính thiết yếu giúp nhà quản lý phát triển sự nghiệp và trở nên hiệu quả hơn trong vai trò của mình.

1. Tư duy tài chính

Trước khi đi sâu vào chi tiết, cần hiểu điều gì khiến tài chính khác với kế toán.Giáo sư Mihir Desaicủa Harvard Business School giải thích trong khóa học Leading with Finance.

“Kế toán cung cấp một ‘ảnh chụp’ của hiện tại. Trong khi đó, tài chính tin rằng mọi giá trị đều đến từ tương lai. Tài chính xem xét các dòng tiền trong tương lai để xác định giá trị ngày hôm nay. Vì vậy, tài chính luôn hướng về phía trước, không thích nhìn lại.”

Áp dụng tư duy này sẽ giúp bạn nhìn nhận kỹ năng của đội nhóm và sản phẩm của công ty như những tài sản có tiềm năng sinh lời trong tương lai. Dù kế toán và tài chính đều quan trọng, nhưng tư duy “hướng về tương lai” của tài chính sẽ giúp bạn lãnh đạo đội nhóm tốt hơn.

Đọc thêm bài viết Finance for Non-Finance Manager là gì tại đây

2. Làm quen với các thuật ngữ tài chính cơ bản

Ngay cả khi bạn không phải là người làm tài chính, khả năng tham gia thảo luận tài chính và đọc hiểu báo cáo tài chính của tổ chức là rất cần thiết. Để làm được điều đó, bạn cần nắm vững một số khái niệm cơ bản:

• Tài sản (Assets): Là những gì công ty sở hữu và mang lại lợi ích trong tương lai. Tài sản có thể chia thành:
  • Tài sản ngắn hạn - sẽ mang lại lợi ích trong vòng một năm.
  • Tài sản cố định - có giá trị lâu dài, như máy móc hay bất động sản.
• Nợ phải trả (Liabilities): Là các khoản công ty nợ người khác.
  • Nợ ngắn hạn phải thanh toán trong năm.
  • Nợ dài hạn là khoản nợ thanh toán sau một năm.
• Thu nhập (Income): Là số tiền công ty kiếm được từ việc bán hàng hóa hoặc dịch vụ.
• Chi phí (Expenses): Là số tiền công ty chi ra để sản xuất và cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
• Vốn chủ sở hữu (Owners’ Equity): Theo Corporate Finance Institute đây là phần tài sản mà công ty thực sự sở hữu, bao gồm cả phần vốn cá nhân các chủ sở hữu đã đầu tư vào doanh nghiệp.
• US GAAP (Nguyên tắc Kế toán được Chấp nhận Chung của Hoa Kỳ): Là bộ nguyên tắc tài chính mà phần lớn các công ty ở Mỹ tuân thủ.
• IFRS (Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế): Là bộ nguyên tắc được sử dụng tại hầu hết các quốc gia ngoài Hoa Kỳ. Bạn nên biết công ty mình tuân theo bộ chuẩn nào, vì định dạng và chi tiết của báo cáo tài chính sẽ khác nhau.

Hiểu rõ các khái niệm này giúp bạn nhìn thấy cách các mục tiêu của đội nhóm ảnh hưởng đến con số trên báo cáo tài chính và sức khỏe tài chính tổng thể của công ty.

3. Đọc hiểu bảng cân đối kế toán (Balance Sheet)

Bảng cân đối kế toán thể hiện tài sản, nợ phải trả, và vốn chủ sở hữu của tổ chức. Công thức cơ bản:

Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu

Bảng này luôn phải “cân bằng”. Nếu tổng tài sản không bằng tổng nợ và vốn, nghĩa là có sai sót trong dữ liệu hoặc tính toán.

Đọc thêm bài viết Finance for Non-Finance Manager là gì tại đây

4. Đọc hiểu báo cáo thu nhập (Income Statement)

Báo cáo thu nhập (hay báo cáo lãi lỗ, viết tắt là P&L) cho thấy thu nhập và chi phí của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định.

Tài liệu này cho phép bạn xem công ty có lãi hay lỗ trong giai đoạn đó. Hiểu được xu hướng lợi nhuận giúp bạn ra quyết định chính xác hơn và đóng góp hiệu quả vào các cuộc thảo luận giữa các bộ phận.

5. Quản lý ngân sách (Budgeting)

Theo John Wong - Giám đốc Cấp cao về Hoạch định và Phân tích Tài chính của HBS Online từng nói:

Lập ngân sách là một môn thể thao đồng đội. Giống như bóng bầu dục, mỗi thành viên trong tổ chức đều có một vai trò cụ thể.

Kỹ năng quan trọng nhất trong quản lý ngân sách là hiểu cách ngân sách gắn với mục tiêu công ty và truyền đạt vai trò của đội nhóm trong việc đạt được mục tiêu đó.

Ví dụ, nếu công ty đang mở rộng sang một thị trường mới, ngân sách sẽ phản ánh khoản chi cho hoạt động đó. Nếu công ty tập trung vào truyền thông xã hội, ngân sách sẽ tăng cho quảng cáo trả phí.

Khi bạn hiểu lý do phân bổ ngân sách và truyền đạt lại rõ ràng cho đội nhóm, họ sẽ có động lực hơn vì biết công việc hàng ngày của mình đang đóng góp thế nào cho mục tiêu lớn hơn.

6. Phân tích sai lệch (Variance Analysis)

Sau khi quen với việc đọc báo cáo tài chính và ngân sách, bạn sẽ nhận ra rằng số liệu thực tế đôi khi không khớp với kế hoạch. Những sai lệch này được gọi là variance.

Ví dụ:

• Bảng cân đối không cân vì lỗi tính toán.
• Hoặc chi tiêu thực tế khác với ngân sách vì hiểu nhầm chi phí thực tế của một dự án.

Kỹ năng quan trọng là phân tích nguyên nhân của sai lệch. Khi tìm ra gốc rễ vấn đề, bạn có thể điều chỉnh quy trình và ngăn hậu quả tài chính nghiêm trọng trong tương lai.

Hiểu và áp dụng sáu kỹ năng này giúp nhà quản lý không chỉ đưa ra quyết định tốt hơn, mà còn trở thành người có tiếng nói trọng lượng trong chiến lược tài chính của công ty.

Kết luận

Phần lớn nhà quản lý thất bại trong việc “nói chuyện bằng ngôn ngữ tài chính” không phải vì họ thiếu thông minh, mà vì họ xem tài chính là chuyện của người khác. Nhưng trong doanh nghiệp, mọi quyết định – từ việc tuyển thêm người đến việc giảm giá sản phẩm – đều là quyết định tài chính.

Hiểu tài chính không biến bạn thành kế toán, mà giúp bạn hiểu được trò chơi bạn đang chơi: trò chơi của dòng tiền, giá trị và tương lai. Khi bạn biết đọc con số, bạn không còn bị dẫn dắt bởi cảm tính – bạn dẫn dắt bằng dữ liệu, bằng logic và bằng tầm nhìn.

Một nhà quản lý không biết tài chính cũng giống như người chèo thuyền không biết xem bản đồ. Sẽ đến lúc, bạn không còn biết mình đang đi về đâu cho đến khi va phải đá ngầm.

Tham gia khóa học để:

• Hiểu rõ tác động của mọi quyết định brand lên P&L.
• Biết cách vận hành thương hiệu như một CEO nhỏ - không chỉ “làm cho hay”, mà làm cho có lời.

Vì cuối cùng, người giỏi nhất không phải là người chi tiêu khéo nhất mà là người biết khiến mỗi đồng chi tiêu sinh lời cho thương hiệu.