5 Cách Giúp Thương Hiệu Áp Dụng Bao Bì Tái Sử Dụng Hiệu Quả

Disclaimer: Bài viết này được CASK dịch và biên soạn lại từ nguồn gốc của Marion Andrivet . Mọi nội dung, số liệu và quan điểm thuộc về Marion Andrivet.CASK chỉ cung cấp bản dịch để tham khảo và không chịu trách nhiệm về tính chính xác hay đầy đủ của nội dung gốc.

Bao bì – thường được gọi là “người bán hàng thầm lặng” – là một phần quan trọng trong chiến lược sản phẩm và xây dựng thương hiệu của bất kỳ doanh nghiệp nào. Tuy nhiên, phần lớn bao bì hiện nay lại được thiết kế cho mục đích sử dụng một lần, góp phần vào vấn nạn ô nhiễm nhựa và gia tăng lượng rác thải toàn cầu.

Một trong những cách hiệu quả nhất để các thương hiệu giảm thiểu vấn đề này là thiết kế bao bì có thể tái sử dụng. Bằng cách áp dụng mô hình bao bì tái sử dụng, thương hiệu không chỉ tạo sự khác biệt mà còn có thể dẫn đầu trong nền kinh tế tuần hoàn (circular economy) – xu hướng phát triển bền vững của tương lai.

Đến đây, bạn có thể tự hỏi: “Chiến lược thương hiệu thì liên quan gì đến tính bền vững hay kinh tế tuần hoàn?”. Trên thực tế, rất nhiều marketer vẫn cho rằng phát triển bền vững là trách nhiệm của bộ phận khác, chứ không phải của họ. Nhưng sự thật là: chiến lược thương hiệu có mối liên hệ sâu sắc với tính bền vững. Mọi quyết định liên quan đến thương hiệu – từ phát triển sản phẩm, thiết kế bao bì, cho đến trải nghiệm người tiêu dùng – đều ảnh hưởng trực tiếp đến tác động môi trường và cách công chúng nhìn nhận thương hiệu.

Việc áp dụng bao bì tái sử dụng, chẳng hạn, không chỉ giúp thương hiệu giảm dấu chân môi trường (sustainability impact) mà còn mang lại lợi ích kinh tế, tiết kiệm chi phí và xây dựng hình ảnh thương hiệu tích cực, có trách nhiệm hơn.

Trong bài viết này, chúng tôi muốn truyền cảm hứng để các thương hiệu nhìn nhận bao bì không chỉ là vật chứa tạm thời, mà là một phần có thể được giữ lại, tái sử dụng và trân trọng. Chúng ta sẽ cùng khám phá 5 cách sáng tạo để áp dụng giải pháp bao bì tái sử dụng, từ đó tận dụng tối đa lợi ích của tư duy kinh tế tuần hoàn.

1. CUNG CẤP TÙY CHỌN NẠP LẠI SẢN PHẨM TẠI CỬA HÀNG HOẶC TRỰC TUYẾN

Các thương hiệu có thể giúp người tiêu dùng dễ dàng tái sử dụng bao bì của mình bằng cách cung cấp tùy chọn nạp lại sản phẩm (refill options). Cách làm này cho phép khách hàng quay lại cửa hàng để nạp sản phẩm hoặc đặt mua gói nạp trực tuyến, từ đó họ có thể bổ sung sản phẩm vào bao bì hiện có ngay tại nhà. Đây là một phương pháp tuyệt vời để loại bỏ nhu cầu sử dụng bao bì mới trong mỗi lần mua hàng, đồng thời giảm tác động môi trường tổng thể của thương hiệu.

Cách hoạt động trong thực tế:

• Tại cửa hàng: Các thương hiệu có thể thiết lập trạm nạp (refill stations), nơi khách hàng mang theo bao bì rỗng và nạp đầy lại sản phẩm mà họ mong muốn.

• Trực tuyến: Các thương hiệu cũng có thể cung cấp dịch vụ nạp lại online, cho phép khách hàng đặt mua túi hoặc ống nạp (refill pouches/cartridges) được giao trực tiếp đến nhà. Cách làm này vẫn đảm bảo sự tiện lợi của mua sắm trực tuyến, đồng thời khuyến khích việc tái sử dụng bao bì. Tuy nhiên, hình thức này cũng phát sinh thêm bao bì phụ và khí thải trong quá trình vận chuyển online.

Lợi ích chính cho thương hiệu | Thách thức cần giải quyết

Ví dụ thực tế:

• The Body Shop đã triển khai hệ thống trạm nạp toàn cầu tại các cửa hàng của mình. Khách hàng có thể mua chai nhôm (aluminum bottle) và nạp lại dầu gội, sữa tắm hoặc nước rửa tay từ các dòng sản phẩm bán chạy nhất của thương hiệu.

• Mob Beauty đã thiết kế bảng phấn trang điểm (make-up palette) có thể tùy chỉnh và nạp lại vô hạn lần, cho phép khách hàng nạp lại và chỉ mua đúng những sản phẩm, tông màu họ thực sự sử dụng.

2. ÁP DỤNG HỆ THỐNG BAO BÌ HOÀN TRẢ THÔNG QUA MÔ HÌNH ĐẶT CỌC HOẶC THU HỒI

Khái niệm này đề cập đến việc các thương hiệu chủ động chịu trách nhiệm cho việc tái sử dụng bao bì sản phẩm của mình thông qua việc triển khai hệ thống đặt cọc (deposit) hoặc thu hồi (take-back). Theo đó, bao bì đã sử dụng hoặc rỗng sẽ được thu gom trực tiếp từ nhà khách hàng hoặc khách hàng tự mang trả lại tại cửa hàng hoặc các điểm thu hồi được chỉ định.

Cách hoạt động trong thực tế

• Mô hình đặt cọc (Deposit Model): Trong mô hình này, khách hàng trả một khoản tiền đặt cọc nhỏ khi mua sản phẩm, và khoản tiền đó sẽ được hoàn lại khi họ trả lại bao bì rỗng. Cơ chế này tạo động lực tài chính rõ ràng, khuyến khích người tiêu dùng tham gia chương trình tái sử dụng vì họ có lợi ích khi hoàn trả bao bì.
   

• Mô hình thu hồi (Take-Back Model): Ngược lại, ở mô hình này, thương hiệu hoặc nhà bán lẻ sẽ nhận lại bao bì rỗng mà không yêu cầu đặt cọc trước. Bao bì được trả lại sẽ được làm sạch bởi chính thương hiệu hoặc một đơn vị dịch vụ chuyên trách, sau đó được phân phối lại để tái sử dụng.

Lợi ích chính cho thương hiệu | Thách thức cần giải quyết

Ví dụ thực tế

• Pieter Pot (Hà Lan): Pieter Pot là siêu thị trực tuyến không bao bì đến từ Hà Lan, cho phép khách hàng đặt mua thực phẩm online trong các hũ thủy tinh tái sử dụng. Khi nhận hàng, khách hàng sẽ trả một khoản tiền đặt cọc cho mỗi hũ thủy tinh. Ở lần giao hàng tiếp theo, họ trả lại hũ rỗng để nhận lại khoản tiền đặt cọc. Quá trình hoàn trả được thực hiện ngay tại nhà khách hàng, giúp tiết kiệm thời gian, nhưng chi phí đặt cọc khá cao, khiến một số khách hàng ngần ngại tham gia thường xuyên.

• Le Super Tout Nu (Pháp): Đây là một siêu thị thân thiện với môi trường chuyên bán hàng dạng rời (bulk) hoặc trong hũ thủy tinh tái sử dụng, tương tự như Pieter Pot. Điểm khác biệt là họ áp dụng mô hình thu hồi thay vì đặt cọc, vì nhận thấy không phải hộ gia đình nào cũng có khả năng chi trả tiền đặt cọc cho từng sản phẩm. Khách hàng không cần đặt cọc trước, nhưng khi trả lại bao bì đã dùng, họ sẽ nhận được phiếu giảm giá trị giá 0,10€ cho mỗi hũ. Các hũ này sau đó được thương hiệu thu gom, rửa sạch, khử trùng và tái sử dụng cho các đợt sản xuất tiếp theo.

3. CUNG CẤP BAO BÌ TÁI SỬ DỤNG CHO CÁC ĐỐI TÁC B2B

Giải pháp này tương tự như phần trước, nhưng được điều chỉnh để áp dụng trong môi trường B2B – tức là giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, chẳng hạn như khách hàng bán sỉ hoặc các nhà phân phối.
Dù ít được nhắc đến, nhưng việc áp dụng bao bì tái sử dụng trong kênh B2B có thể mang lại lợi ích cực kỳ lớn cho doanh nghiệp.

Cách hoạt động trong thực tế

Một số doanh nghiệp tự quản lý hệ thống này: Họ yêu cầu đối tác B2B hoàn trả bao bì sau khi sử dụng, để có thể tái sử dụng chính các thùng hoặc hộp đó cho những lần giao hàng sau. Cách làm này giúp thương hiệu tận dụng lại bao bì hiện có, giảm chi phí sản xuất và giữ tính đồng nhất trong vận hành.

Một số thương hiệu khác lại chọn cách hợp tác theo quy mô ngành: Trong trường hợp này, nhiều công ty trong cùng lĩnh vực cùng phối hợp để quản lý một hệ thống bao bì dùng chung (shared pool system) với quy cách và kích thước tiêu chuẩn hóa. Nhờ vậy, các thùng, khay hoặc pallet tái sử dụng có thể luân chuyển nhiều lần giữa các doanh nghiệp, thay vì bị vứt bỏ sau mỗi lần vận chuyển.

Lợi ích chính cho thương hiệu | Thách thức cần giải quyết

Ví dụ thực tế

• Strange Nature (New Zealand): Strange Nature là thương hiệu rượu gin đến từ New Zealand, đã triển khai chương trình thu hồi bao bì dành cho các đối tác trong ngành nhà hàng và quán bar. Họ chia sẻ: “Chúng tôi đóng rượu gin của mình trong những chai thủy tinh đẹp đến mức không ai muốn vứt bỏ. Vì thế, chúng tôi giới thiệu chương trình tái chế dành cho ngành hospitality để họ không cần phải làm điều đó. Chúng tôi thu gom, rửa sạch và nạp đầy lại các chai rỗng Strange Nature cho các quán bar trên khắp New Zealand.”

• The Swedish Return System (SRS – Thụy Điển): Đây là một sáng kiến quy mô toàn ngành, cung cấp hệ thống thùng nhựa và pallet tái sử dụng dùng chung cho các hoạt động vận chuyển B2B trong ngành thực phẩm và đồ uống Thụy Điển. Hơn 1.500 doanh nghiệp hiện đang tham gia vào hệ thống này. Nhờ vậy, hơn 50% nông sản tươi tại Thụy Điển hiện được vận chuyển bằng các thùng tái sử dụng của SRS.

4. HỢP TÁC VỚI CÁC CÔNG TY CUNG CẤP DỊCH VỤ “BAO BÌ NHƯ MỘT DỊCH VỤ”

Các thương hiệu cũng có thể hợp tác với những doanh nghiệp chuyên cung cấp giải pháp “packaging as a service” – tức là dịch vụ bao bì dùng chung, trong đó các mẫu bao bì được tiêu chuẩn hóa, có thể thu hồi, làm sạch và tái phân phối. Cách làm này giúp đơn giản hóa quy trình hoàn trả bao bì cho cả thương hiệu và người tiêu dùng.

Những nhà cung cấp dịch vụ bao bì này sẽ quản lý toàn bộ quy trình logistics của hệ thống bao bì tái sử dụng thay cho thương hiệu, giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi mà vẫn tham gia vào nền kinh tế tuần hoàn (circular economy).

Cách hoạt động trong thực tế

Mô hình “packaging as a service” thường được triển khai dưới dạng hệ thống dùng chung, trong đó nhiều thương hiệu và nhà bán lẻ cùng tham gia vào một “nguồn bao bì” tập trung (shared pool) gồm các loại bao bì tái sử dụng tiêu chuẩn hóa. Khi khách hàng mua sản phẩm, họ có thể trả lại bao bì rỗng tại các điểm thu gom được chỉ định, chẳng hạn như cửa hàng hoặc trung tâm thu hồi (collection hubs). Sau đó, nhà cung cấp dịch vụ sẽ thu gom, làm sạch và tái phân phối các bao bì này cho các thương hiệu tham gia để tiếp tục sử dụng trong chu kỳ tiếp theo.

Mô hình này giúp giảm đáng kể khối lượng công việc quản lý của từng thương hiệu riêng lẻ, đồng thời tạo ra trải nghiệm đồng nhất cho khách hàng trên toàn thị trường.

Lợi ích chính cho thương hiệu | Thách thức cần giải quyết

Ví dụ thực tế:

• Reposit (Anh Quốc): Reposit là một công ty tại Anh chuyên cung cấp dịch vụ bao bì dùng chung tiêu chuẩn hóa. Doanh nghiệp này đặt mục tiêu xóa bỏ rào cản giữa nhà bán lẻ, thương hiệu và người tiêu dùng, giúp các bên dễ dàng tham gia vào mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua hệ thống bao bì tái sử dụng chung. Reposit chịu trách nhiệm thu gom, vệ sinh và phân phối lại bao bì, giúp các thương hiệu không cần tự đầu tư cơ sở hạ tầng riêng.

• Repack (Phần Lan) Repack cũng là một công ty “packaging as a service”, nhưng tập trung vào lĩnh vực thương mại điện tử (e-commerce). Công ty cung cấp giải pháp bao bì tái sử dụng và hoàn trả cho việc vận chuyển hàng hóa trực tuyến, giúp doanh nghiệp giao hàng cho khách mà không cần dùng đến bao bì một lần. Sau khi nhận hàng, khách hàng có thể gửi lại bao bì qua bưu điện hoặc điểm thu gom, để Repack làm sạch và tái sử dụng cho đơn hàng khác.

5. THIẾT KẾ BAO BÌ CÓ THỂ TÁI SỬ DỤNG CHO CÁC MỤC ĐÍCH KHÁC

Các thương hiệu cũng có thể thiết kế bao bì sao cho chúng có thể được tái sử dụng cho những mục đích khác sau khi hoàn thành công dụng ban đầu. Đây là một cách tuyệt vời để kéo dài vòng đời của bao bì và mang lại giá trị gia tăng cho người tiêu dùng.

Khi thương hiệu tạo ra bao bì có thể được “tái định dụng” (repurpose) theo một cách khác, người tiêu dùng sẽ có xu hướng giữ lại thay vì vứt bỏ. Điều này giúp củng cố mối liên kết cảm xúc giữa khách hàng và thương hiệu, vì họ sẽ trân trọng bao bì hơn và hình thành cảm xúc tích cực với thương hiệu.

Tại Pháp, chẳng hạn, các thương hiệu mù tạt nổi tiếng với việc bán sản phẩm trong lọ thủy tinh được thiết kế để tái sử dụng như cốc uống nước. Nhưng cơ hội sáng tạo là vô hạn! Một hộp kim loại đựng chocolate hoặc bánh quy có thể được thiết kế tinh xảo để trở thành vật trang trí hoặc hộp lưu trữ sang trọng. Một chai thủy tinh hoặc nhôm đẹp mắt có thể được tái sử dụng làm bình nước trong nhà, hoặc bình mang theo khi đi tập gym. Và còn nhiều ví dụ khác nữa!

Cách hoạt động trong thực tế

Điều quan trọng nhất là bao bì phải có giá trị tương xứng với sản phẩm bên trong, và có thể được sử dụng lâu dài. Thiết kế cần hướng đến tính hữu ích và phù hợp với giá trị thương hiệu.Các thương hiệu nên đầu tư vào vật liệu chất lượng cao, vừa bền vững theo thời gian, vừa dễ tái chế khi hết vòng đời sử dụng. Người tiêu dùng cần nhìn nhận bao bì như một vật dụng đa năng, có giá trị thực tế, chứ không phải chỉ là bao bì dùng một lần rồi bỏ đi.

Lợi ích chính cho thương hiệu | Thách thức cần giải quyết

Ví dụ thực tế

• Maille (Pháp): Thương hiệu mù tạt Maille đóng gói một số sản phẩm trong lọ thủy tinh dày, chất lượng cao, có thể tái sử dụng như cốc uống nước hoặc hộp đựng đồ gốm nhỏ sau khi dùng hết. Nhờ thiết kế thanh lịch và độ bền cao, người tiêu dùng có thể dễ dàng tái sử dụng những lọ này tại nhà mà không cần bất kỳ nỗ lực bổ sung nào.

• Oquist (Thụy Điển): Oquist là thương hiệu mỹ phẩm cao cấp, bán các sản phẩm chăm sóc da thủ công được đựng trong bao bì gốm nung (terracotta). Bao bì được sản xuất hợp tác với các nghệ nhân gốm, và được thiết kế để trở thành “một tác phẩm nghệ thuật” sau khi sản phẩm được sử dụng hết. Dù không phải ai cũng có thể chi trả cho kiểu bao bì này, nhưng ý tưởng này rất sáng tạo và thể hiện hoàn hảo tinh thần “tái định dụng”.

Có rất nhiều thương hiệu áp dụng mô hình tương tự, từ những ý tưởng đơn giản đến sáng tạo. Ví dụ như: Ống đựng ngũ cốc Totem, có thể biến thành đồ chơi hoặc hộp đựng đồ sau khi dùng xong. Bao bì TV của Samsung, được thiết kế thông minh để tái chế thành kệ sách, đồ chơi, giá tạp chí hoặc các vật dụng DIY khác.

Tài liệu tham khảo:

www.ellenmacarthurfoundation.org. (2021). An industry wide shared packaging system: Swedish Return System. [online] Available at: https://www.ellenmacarthurfoundation.org/circular-examples/an-industry-wide-shared-packaging-system-swedish-return-system.

www.ellenmacarthurfoundation.org. (n.d.). Upstream Innovation: a guide to packaging solutions. [online] Available at: https://www.ellenmacarthurfoundation.org/upstream-innovation/overview.